Στα ίχνη μιας από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Τυμφαίας χώρας βρίσκονται οι αρχαιολόγοι στην τοποθεσία Καστρί Γρεβενών, ανάμεσα στο Πολυνέρι και την Αλατόπετρα. Πέρυσι στην πρώτη συστηματική έρευνα στην περιοχή αυτή βρέθηκαν τα ίχνη του μεγαλύτερου μέχρι τώρα ναού στη Μακεδονία από την κλασική περίοδο, ενώ φέτος βρέθηκαν και τμήματα του τείχους της Ακρόπολης, όπως και τμήματα ενός ακόμη οικοδομήματος και η μία στοά με δωρικούς κίονες.

Το μόνο φυσικά που έλειπε όλα αυτά τα χρόνια από το Καστρί Γρεβενών, ήταν η φωνή, για να βροντοφωνάξει σε όλους τους υπεύθυνους ότι στα σπλάχνα του κρύβεται ένας πολύτιμος θησαυρός.

Όλες οι ενδείξεις και οι μύθοι μιλούσαν, χρόνια τώρα, για ένα χώρο που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην αρχαιότητα και αρκετά συχνά η περιοχή δεχόταν τα βάναυσα περάσματα πολλών αρχαιοκαπήλων, που έψαχναν με το δικό τους τρόπο να βρουν κάποιο αυτό το θησαυρό.

Ο Ιερός Ναός των Αγίων Θεοδώρων, που είναι χτισμένος πάνω σε δόμους Μακεδονικού οχυρού, τα πολλά ευρήματα που έβρισκαν σε κάθε γωνιά οι κάτοικοι της περιοχής, που μάταια ζητούσαν να γίνουν ανασκαφές, δε συγκινούσαν κανέναν.

Η Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λάρισας, αποδείχθηκε όλα αυτά τα χρόνια ανύπαρκτη, ακόμη και όταν το 1992 κλήθηκε να αποφανθεί αν στο υπάρχον φαράγγι της Αετιάς, στους πρόποδες του Καστρίου, το περίφημο μονοπάτι που κατέστρεφε ο δήμος Γρεβενών για να περάσει το δίκτυο ύδρευσης, αντιπροσώπευε κάτι από τα ιστορικά χρόνια.

Η κατάσταση αυτή διαιωνίζονταν όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι που η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Γρεβενών πριν δύο χρόνια κίνησε το θέμα, με τη βοήθεια του Γρεβενιώτη καθηγητή του ιστορικού αρχαιολογικού τμήματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μιλτιάδη Παπανικολάου, ώστε να γίνουν στο Καστρί οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές.

Μάλιστα πείστηκε ακόμη και η διευθύντρια των ανασκαφών της Βεργίνας και βοηθός του αείμνηστου Μανώλη Ανδρόνικου, Στυλιανή Δρούγου να μετέχει σ’ αυτή την ανασκαφή και αφού φυσικά δόθηκε το πράσινο “φως” από το κεντρικό Αρχαιολογικό συμβούλιο, αλλά και από τη δύσπιστη, μέχρι πριν λίγα χρόνια, εφορία αρχαιοτήτων της Λάρισας.

Οι ελπίδες των πρωτεργατών της πρώτης ανασκαφής στην Τυμφαία χώρα, όπου περικλείεται ο νομός Γρεβενών και το Καστρί, δε διαψεύστηκαν, παρά την αρχική απογοήτευση της πρώτης συστηματικής ανασκαφής πέρυσι το Σεπτέμβριο, όταν είχαν βρεθεί μόνο σωροί από πέτρες που τις είχαν καταστρέψει αρχαιοκάπηλοι.

Είναι χαρακτηριστική και η τότε δήλωση της κ. Δρούγου, που είχε πει ότι: “την πρώτη εβδομάδα τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα, καθώς είχαμε να κάνουμε με σωρούς από πέτρες, από λαξεύματα βράχων από σύληση και καταστροφή μεγάλη”.

Τα αποτελέσματα όμως στη συνέχεια ήταν εκπληκτικά, καθώς στα δύο μεγάλα πλατό, που υπάρχουν πάνω στο ύψωμα εντοπίστηκε με επιφανειακή έρευνα η ύπαρξη ενός μεγάλου οικοδομήματος, γύρω στα 18 μέτρα μήκος και 12 μέτρα πλάτος. Ο ναός αυτός, όπως δείχνουν τα μέχρι τώρα ευρήματα είναι του 4^ου αιώνα και εκτός απ’ το ναό της Βεργίνας, που είναι μικρότερος απ’ αυτόν, δεν έχει βρεθεί άλλος τέτοιος ναός από τα κλασικά χρόνια στη Μακεδονία.

Οι ανασκαφές αυτές στη θέση Καστρί, ξεκίνησαν και συνεχίστηκαν φέτος με την ευθύνη του τμήματος Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την οικονομική ενίσχυση του υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης και της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Γρεβενών.

Το μεγάλο οικοδόμημα, που σημαντικά του μέρη ανακαλύφθηκαν φέτος στο χώρο της Ακρόπολης, αλλά τα ίχνη από άλλα οικήματα και καθώς επίσης και κεραμικά ευρήματα, είναι ίσως η μεγαλύτερη απόδειξη για όσους πίστευαν και πιστεύουν ότι σ’ αυτή τη νοτιοδυτική άκρη της Μακεδονικής γης, είχε ακμάσει αρχαίος πολιτισμός.

Ο αρχαιολογικός χώρος, ήταν πιθανότατα και θρησκευτικός, αλλά και πολιτικός, καθώς υπάρχουν σοβαρά ευρύματα προς την κατέυθυνση αυτή, τέτοια που κάνουν την κ. Δρούγου να μιλά για μία αρχαία πόλη εφάμιλλη της αρχαίας Δωδώνης και της Αιανής Κοζάνης.

Η αρχαία αυτή πόλη ίσως ήταν ένα σημαντικό κέντρο στην αρχαία Τυμφαία χώρα μια και από τα μέχρι τώρα ευρήματα, κυρίως Αττικής κεραμικής, δείχνουν ότι υπήρχε ευρωστία οικονομική.

Στα σχέδια, αλλά και στις προτάσεις που κάνει η κ. Δρούγου προς την τοπική και νομαρχιακή αυτοδιοίκηση για την αξιοποίηση του χώρου είναι και η αναστήλωση του ναού, αλλά και όποιων οικοδομημάτων μπορούν να αναστηλωθούν, έτσι ώστε να αποτελέσει το Καστρί ένας ακόμη σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της Μακεδονίας.

Φυσικά οι μέχρι τώρα ανακαλύψεις έχουν και ιστορική σημασία, καθώς “φωτίζεται” ένα σημαντικό γεγονός για τη γνώση της ιστορίας στη Μακεδονία. Η μέχρι τώρα βιβλιογραφία αναφέρει ότι προς την περιοχή αυτή υπήρχε η λατρεία ενός ιδιαίτερου πατρογονικού Δία, που ίσως με τη συνέχιση των ανασκαφών θα γνωρίσουμε τελικά αν ο ναός, τα ίχνη του οποίου βρέθηκαν στο Καστρί, ανήκει στον συγκεκριμένο “ Ζευ τον Δειπάτυρο”.

Στόχος της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Γρεβενών είναι να ενταχθούν οι ανασκαφές στο 3^ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, έτσι ώστε να υπάρξει μία συστηματικότερη ανασκαφή και να γίνουν πράξη τα σχέδια των αρχαιολόγων
 

ΜΑΚΗΣ ΝΑΣΙΑΔΗΣ