|
|
Γρεβενά 11/5/00
Αυτές τις μέρες θυμόμαστε οι πιο πολλοί την “πολιτιστική
κληρονομιά” που χρόνο με το χρόνο γίνεται πιο μακρυνή. Το τραγούδι και
ο χορός δεν αποτελούν τα μοναδικά πολιτιστικά φαινόμενα. Από το κοντινό
μας παρελθόν πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί και κάθε είδους κοινωνική
εκδήλωση, όπως τη μεταφέρει εκφραστικά μέσα από τους στοίχους ο ποιητής.
“Για βρέχει σ’ όλο το χωριό για σ’ όλο έχει λιακάδα”.
Η περιοχή των Γρεβενών δεν ανέπτυξε ποτέ ένα μεγάλο αστικό κέντρο. Οι ασχολίες των κατοίκων που συγκεντρώνονταν σε μεγαλύτερα ή μικρότερα χωριά ήταν κατά κύριο λόγο γεωργικές και κτηνοτροφικές. Οι συνηθισμένες καθημερινές ασχολίες της νοικοκυράς, οι επιτακτικές εργασίες του άντρα και η σημαντική βοήθεια των αγοριών ή κοριτσιών ανάλογα με τις δυνατότητες, αποτελούν και αυτές μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στις μικρές αυτές κοινωνίες η καλλιέργια των δημητριακών αποτελούσε κριτήριο διαβίωσης του πληθησμού. Η κύρια κινητήρια δύναμη για τις εργασίες αυτές προέρχονταν από τα ζώα και συνήθως τα άλογα και τα βόδια. Γνώριμη εικόνα που συναντάμε συχνά σε φωτογραφίες και κάρτες. Οι γνώσεις μας τις περισσότερες φορές σταματούν εκεί. Η μυική δύναμη και η κορμοστασιά του αλόγου διαφέρει ριζικά από αυτήν του βοδιού. Στο κάθε είδος, που χρησιμοποιούνταν συνήθως ανά δύο στο όργωμα, προσαρμόστηκε και διαφορετικό ξυλάροτρο ώστε το όργωμα να γίνεται πιο αποδοτικό με την λιγότερη κούραση για το ζώο.Πίσω όμως από το αντικείμενο τελειωμένο πια εργαλείο και την τεχνική της χρήσης από τον παραλήπτη, απαιτείται πολύ δουλειά και γνώση για να φτάσει το άροτρο στην τελική του μορφή. Ο τεχνίτης που το έκανε γνώριζε ότι το κάθε τμήμα του αρότρου έχει ξεχωριστό ρόλο και πρέπει να γίνει από το κατάλληλο υλικό με την ανάλογη τεχνική για να είναι αποδοτικό. Ν’ ακούς Γιώργη μ’ τη μάνα σου, ν’ ακούς την αδερφή σουΟ θερισμός με το δρεπάνι και την παλαμαριά (από πλατανίσιο ξύλο για να είναι ελαφριά) μας φαντάζει απλός και εύκολος όταν τον συνδιάσουμε μόνο με τα τραγούδια που τον συνόδευαν. Γίνεται δύσκολος και κουραστικός σαν αδράξεις τα σύνεργα του θέρου και δοκιμάσεις. Τα στάχια γίνονται θυμωνιές και ακολουθεί το αλώνισμα με τη δοκάνη από κοφτερές στερναρόπετρες να σέρνεται πίσω από κάποιο ζώο μέσα στο αλώνι. Στην τελευταία φάση, μετά το λίχνισμα, τα γεννήματα αποθκεύονταν στα ξύλινα αμπάρια για να θρέψουν ανθρώπους και ζωντανά. Αποτελεί η όλη διαδικασία πολιτιστική κληρονομιά, η γνώση της οποίας παραμένει ακόμα άσβηστη στα λιγοστά “ζωντανά βιβλία” που απόμειναν ακόμα, σε κάποιους ξωμάχους συνταξιούχους που κουβαλούν αιώνων πείρα και σοφία. Αναπολώντας την πρόσφατη αυτή παράδοση οι γνώμες διχάζονται. “Δύσκολες εκείνες οι εποχές” θα πουν οι πιο παλιοί, καθώς θυμούνται τις κακουχίες και τους κόπους τους. “Όμορφα χρόνια” θα σκεφτούν οι νεώτεροι, φέρνοντας στο μυαλό τους μία φύση αγνή και καθαρή. Και οι δύο κρίνουν με βάση τα προβλήματα των καιρών τους. Υπάρχει άραγε κάποιο όφελος από την προσπάθεια να σώσουμε αυτήν την παραδοσιακή καθημερινότητα που δεν είναι η σημερινή ;Πέρα από την υποχρέωση που ωφείλουμε σε όλους αυτούς που με τους κόπους τους έβαλαν ένα σκαλοπάτι για να φτάσουμε εδώ που είμαστε, έχουμε και πρακτικά ωφέλη. Σήμερα που γίνεται ανάγκη η βιολογική διατροφή, οι συμβουλές τους είναι αναγκαίες σε όλο το μήκος της παραγωγικής και καταναλωτικής αλυσίδας. Συνηθίσαμε να βλέπουμε την πρόσφατη καθημερινότητα που ονομάζουμε παράδοση μέσα από τις βιτρίνες των λαογραφικών και άλλων μουσείων. Αναφωνούμε συχνά “Είναι όμορφο” ή πάλι “Τι να είναι αυτό ;” Το αντικείμενο μας τραβάει κοντά του για την καλαισθησία ή για την παραξενιά του. Αντικρίζοντάς το ξεκομμένο από το περιβάλλον στο οποίο λειτούργησε γίνεται ένα έκθεμα χωρίς περιεχόμενο. Οι διευκρινιστικές πινακίδες δεν αναπληρώνουν το τεράστιο κενό που υπάρχει. Η προσπάθεια που γίνεται σήμερα στν Ευρώπη αξιοποιεί τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας με τέτοιο τρόπο ώστε η πολιτιστική κληρονομιά να γίνει προσιτή και κατανοητή από ένα μεγάλο μέρος του πληθησμού. Ο νομός Γρεβενών έχει την δυνατότητα να αξιοποιήσει προσοδοφόρα την πολιτιστική του κληρονομιά με την συμβολή όλων των αρμόδιων φορέων.
|
|
Created by FORa
